"Siikhan Chung Tuanbia"
(A sau tuk nain caan pe ve)
“Kanu kaakuaisii chunh a duh
caah, siibawi ton ding in caan lak ka duh.” tiah siikhan hngak tu nu cu
telefawn in ka chawnh.
“Chun hlan ah maw na duh lai chun
hnu ah?” a vun ka ti ve.
“Rian a ttuan mi ka si caah, mah
duh ahcun zaanlei sml 3 hnu ah si kho sehlaw a ttha. Cucu a ngah hnga maw?”
tiah ka hal.
“Zaanlei sml 3:45 ah caan lawng
mi a um. Cucu a ttha lai ma?” tiah a vun ka hal nolh.
“A ttha tuk. Cu caan ah siseh aw.
Kaa lawm tuk ne.” ka hei ti ve.
Siibawi ton ding in caan kan lak
mi caan te ahcun siibawi cu kan nufa in kan van fuh. Kanu nih kaakuaisii chunh
a duh ko nain a ttihpahnak a ruang te pawl cu ka hei chim pah in, kanu nih
zawtnak zeimaw pakhat khat a ngeih le ngeih bal lo zong a kan hal. Cuti
ngaingai in kaakuaisii chunh ding dawnkhantu a ngeih lo zong kan hngalhfian.
Siibawi pa nih cun i chunh dingah a kan tuaktan piak. Siibawi pa cu kan zumh ve
caah a hmaizarh ah chun ding in kan hna a tla colh ve.
Ka rian kar lakah, kanu cu siiinn
ahcun, kaakuaisii chunh ding ahcun ka va zulh tthan. Kaakuaisii chunh ding mi
cu zaanlei sml 3 ah ti a si nain, minute 10 tuan deuh in kan va kal.
Manh lo ngai in minung cu an lut
i an chuak cio. Acheu chungkhar ning in a ra mi an um. Acheu pafa in a ra mi an
um. Acheu nufa in a ra mi an um, i kannih zong nufa cun kan kal ve. Nain, acheu
mah lawng in a ra mi an tam. Ahlei in, a khuk le a kha aa tawng deng cang mi
tar pawl. Cheukhat cu zoh ahkhin zaangfak an si. Kum 80 in a cunglei minung
lawngte.
“Siikhan hngaktu nu cu kanu
kaakuaisii chunh dingah kan ra,” ka ti, i kei mizaw ka si lo caah chek innak
zong ka tuah.
Cu hnu ahcun, kaakuaisii chunh
dingah ka hna a tla ko timi, hnatlakpinak catlap cung ahcun kanu kongkau tial a
herh mi kan ttial hnu ah min zong kan thut.
“Hi catlap hi i put ulaw, hawi
hnu ahkhin vaa tlar ve ko u. Nan caan phak in sii-sayama nih an auh te hna
lai,” a kan ti.
Catlap raang te cu kan i put i,
sau nawn in aa tlang cang mi hawi sin ahcun kan vai fawnh ve. Naih deuh in
pakhat le pakhat kan i hmuh khawh caah, acheu he cun bia zong zeimawzet cu kan
i ruah pah.
Acheu cu a dir rumro hmanh an i
harh cang. An takvun a kor in a kor cang i Leipi zuk (Ka-ba mepung) cung i rin
bantuk in an takvun cu a ttial. Acheu cu an keng a kun i an dir kho lo. An cheu
cu an takvun a cuam pah mi zong an um i phawkpaher a ngei mi zong an um cang.
Acheu cu thawchuah rumro hmanh aa harh mi an um. Asinain, an zapi in zawtnak le
thihnak cu an ttih dih ti khi, an mithmai ka zoh hna ah, ka chung nun nih khin
a hngalh.
Kan nufa cun a ra chom paoh in
țhutnak zong kan kianh ve hna. Acheu cu an i lawm ngaingai i, merh siamsiam
tein a kan nih pah khin, “Kaa lawm,” ti zong a kan ti ve.
Kanu hi kum 66 a luh lio a si.
Australia ram dirhmun in zoh ahcun a no tuk rih. Aruang cu Australia ram ahcun
kum 80 hi, nu pawl caah cun, zapi-zaran nih phak mi kum a si. Pa pawl ca bal
ahcun kum 75 hrawng hi a si ve. Asinain, kanu reikiang te ah kaa thlai ve i, a
herhnak paoh ah ka bawmh mi an hmuh tikah, acheu nih cun a kan hngar ti zong
khi ka hmuh khawh.
Aruang cu acheu cu anmah tein an
rat lawng siloin, anmah tein an umnak in siiinn tiang motor aa rak mawngh mi an
tam. Sii-sayamah te nih an chim mi an theihfian khawh ding ca ahcun an hna an
chit hna a hau. Catlap cung i an kongkau țial mi a dik maw dik lo ti zohfelnak
ding caah van an coh a hau i, an mit an rengh a hau. Mitbenh zong an hmang ngai
cio. Siikhan chung luhnak hleidonh kai hmanh domh chom hau phun a si mi an tam.
Cu si bu ah, an reikiang te ah um in zohkhenhtu an ngei hna lo.
Ka pawng ah a dir mi acheu an i
ruah mi ka theih mi cu, “Ka fale cu anmah chungkhar kongah an i manh lo tuk i
hna ka hnawh ngam hna lo,” a ti. “Ka tupa (grandson) rianțuan ter lo ding cu a
si kho lo i keimah rat in ka ra.” a timi zong an um. “Ho hmanh zul khaltu ding
ka ngei lo.” a timi zong an um.
Hi thil hi ka mithmuh hmaika ah
ka ton tikah ka khuaruah zong a har pah i, kan lungthli cun ka lung zong aa
nuam lo. Chansau hi Pathian thluachuah a si tiah ho paoh nih kan pom cio.
Chansau hi nunnak caah hlawhtlinnak nganpi pakhat a si ti hi ho paoh nih kan
ruah cio. Asinain, hi ni i ka hmuhton mi hna tar pawl an umhar zia le an lilen
zia ka hmuh tikah, ka chung nun cu a ngaih a chia ngaingai.
Ka pawng tarnu nih tarpa pakhat
cu, “Zeitikahdah na fale le na tule he caan nan hman te lai?” tiah a hal. Tarpa
nih cun, “Kan dam ko le zawtnak hna thian ko ahcun tutan Christmas hi a si te
ko lai.” tiah a leh ve.
Chungkhar i ton dingah, nulepa
ton dingah, ulenau ton dingah, chungkhar cingla rualchan ton dingah caan tampi
ahcun caan an lak (appointment) i an sersiam a hau tawn, ti hi ka hmuh khawh mi
a si. Cucu, zalonnak nunphung nih caan saupi a rak kalpi cang mi zatlang nun
zong a si tiah, a ka ruah ter.
Kannih Laimi zatlang nun ahcun
nulepa le fale hi a dangdang tein khua kan sa timi hi a tlawm ngaingai. Cu ve
rualrual cun, kan harsatnak le hlawhtlinnak hi a khaat ah a khaat ning in, a
thlum ah a thlum ning in aa hrawm mi kan si. Australia nunphung nih biatak tein
a hren mi hna minung bantuk in i hmuhton ding le caan hman ți dingah, caan kan
lak (appointment) i kan sersiam zong a hau lem lo. Cucaah, hi caanțha kan ngeih
mi te a hman zia kan thiam ngai a hau.
Mirang miphun bang in dawtnak hi
mip kip hmuh ding le hna kip nih thei ding in a langh zar ngam mi kan si lo.
Asinain, kan nulepa nih a kan nunpi chung i, kan sin te ah an um chung ahcun
țha te le felfai tein kan zoh hna awk a si, ti zong fak deuh in khua a ka ruah
ter.
Hi sii-khan chung i tar pawl nih
hin, kum khua saupi va nun zong khi, kei cu an ka țih ter. Zawtfah tik i hramtu
ngei lo le bawmchantu ngei huaha loin va tuar ding ka ruah ko ahkhin, chansau
paoh hi thluachuah ahcun ka rel kho lai lo ti zong khi ka chung nun nih a ruah
mi cu a si.
Caan khat khat, caan tampi ah, hi
Mirang tar rual bantuk in, Laimi nih kan nulepa kan daithlanh sual hna lai ti
zong ka phan ngaingai mi a si. Hiti ka ti tikah, Mirang paoh nih an nulepa an
daithlanh hna ka tinak a si lo. A ngaingai ti ahcun, dawtnak ti ahcun kanmah
Laimi nakin nulepa a daw deuh mi Mirang minung an tampi ve ko. Asinain, pakhat
hnih thum lawng si loin, a sawm le a za in ka mithmuh hmaika ah hibantuk thil
ka ton tikah, fak deuh in khua zong ka ruahnak cu a si.
Tar hi thihnak he aa naih bik mi
a si lo zong ka fian ko. Sihmanhsehlaw, tar hnu, hawi an țhing hnu le tha le
zaang an tlum hnu ahhin lilen le umhar a por zong hi ka hngalh fian ve thotho.
Hi ca ka țial mi nulepa nih nan rel ahcun, nan fale he caan hman thiam i zuam
u. Bia (dictate) in vui thong khat na cawnpiak mi nakin tuahsernak (play) in
vuikhat na hmuhsak piak mi thil cu a cawn khawh deuh lai. Hi ca ka țial mi a
rel mi mino na sin ahcun: Kei cu ka kum tlin cun cuka khika ah kaa țhial lai i
keimah tein ka nun lai ti lawng khi ruat hlah. Zalong tein nun timi khi mah paw
i caw mi mah duh ning le herh paoh in khuasak khawh le chungkhar he lam hla
ngai in va nun khi a si lem lo. Zalong tein nun timi cu chung nun ah daihnak
(peace) a um ahcun khuazeika paoh ah na ngeih khawh mi a si ko.
Vawlei cung miphun kip nih kan i
rak ngaihchih bik cio mi hi a um: Nulepa he țha tein caan hman khawh lo hi aa
tel. Hihi, nikhat hnu nikhat in kannih Laimi zong kan ton cuahmah mi a si tiah
ka ruah. Hi hnu hmailei ahcun nulepa ton ding ah caan lak (appointment) tuah
hna kan hau te ko men lai. Thil sining le dirhmun nih a pek lo ruang zongah a
si te kho. Mah duhthimnak le biakhiahnak ruang zongah a si te kho. Zei a va si
khom ah, nulepa le fale kan i dawtnak hi kan nun tuanbia ah loh ter lo ding,
pehzulh in i zuam usih.
Hihi, hi sii-inn chung tuanbia
nih a kan cawnpiak mi a si. Chansau paoh hi thluachuah a si lo. Chan hman thiam
le sunhsaknak hi thluachuahnak cu a si. A tawi pek le a sau pek ah, thluachuah
kan duh ahcun a rel zia le a hman zia thiam i zuam usih.
Hmanthlak: Sii-inn kal hnu
lenttinak
