Thaizing

"Thaizing"

 

            

              “Chimh nan ngai lo tuk le, vei, ka sinah nan um ti lai lo. Kawlrawn ah sianginn kai ah nan kal lai,” tiah an nu nih unau hna pahnih ca i timhlamhnak a ngeih mi vialte cu ‘motor leh-hmat’ a cawkpi pah hna ahcun a chimh dih hna. 

                “Mi sinah nan um lai. An chim mi paoh nan ngaih a hau lai. Ca nan i zuam lai,” tiah a zaan ahcun chet law tiah a cawnpiak hna.

            “Kanu, kan ngamh lo. Kan kal lai lo,” tiah upa nih cun, an nu loin mi sin um ding an si khawh rih lai lonak kong cu, aa lengmang cun a vun chim.

            “Cu bia cuh! Nan kal lai! Hika ahhin cun chimh nan ngai lo tuk le, nikhat hnu nikhat in nan hrawkhrol chin lengmang. Hitihin cun asi thiam lo…nan kal lai.” tiah an nu nih cun a vun ti chin hna.

            Unau pahnih; upa deuh pa kum hleihnih tluk, a hniang deuh pa kum hra tluk hrawng cu, an nu bia nih cun ar ko in a chiah hna. An thin a phang. An ngaih a chia.  Thaizing phanh lai cu uite ek chuak bangin an hngak ko cang. Atu le tu in ttah an i tim. Nain, an aw ngaingai an chuah ngam hraw lo.

            Ih caan nih mi a hui duahmah caan hna cu a hung phan cang. Minu nih an ihkhun tung cung i a van mi meifung a hmih caan zong a hun phan cang. “It cang uh! Thaizing tuan te thawh nan duh khah. Phew! tiah meifung cu a hei chem.”

            “Kanu, kawl holh zong a zeite hmanh kan thiam lomi…kanmah lawng cun zeitin kan si khawh lai?” tiah upa ttheo nih cun a nu cu bia a vun chalh. An ttihphannak, an ngamh lonak le an ngailah mi vialte cu, anmah chim le rel hau loin, an nu nih cun a hngalh cia dih ko. Asinain, a fale tthatnak ding caah lam a kawlnak nih, zeidang duhthimnak a ngeihter kho lo. A fale hi a dawt tuk hna caah, an rawh an ral ding cu a siang hna lo. Cucaah, tu bantukin, a fale, Kawlrawn i sianginn kaiter dingah biachahnak a ngeih hi a si.

            “Aw, kawl holh hna cu nan cawn la le nan thiam te ko lai hme teh! Nan i zuam ve la cuh. Atu bantuk, keimah sin nan um bantukin, duhduh mama in khuasak tintuk lairel cu nan ngah ti lai lo cu. Sii-kan nih an hruai cang hna lai i, nan duh zong duh lo zongah, a kawl holh rumro hna cu nan thiam zau te ko lai,” tiah a fapa cu a nu nih cun, a ih lai thlacam hlan ahcun a hei leh ta duak. Cu hnu ah thlacamnak a ngei i, an it.

            Meifung mih sinin muihnak nih a hun tuam colh mi zaan ahcun unau hna pahnih cu lungrethei awlokchong vansang au in an um. An thlavai a kiang cia. Khuaruah lo le ruah lo ding phunkip cu, dong lo cat loin an ruat. Asinain, an lungretheihnak le an vansannak vialte cu, a tlai huahmah mi zaan caan sinah cun, an mitkuhnak nih a hun hnek deuh chin lengmang ve. A donghnak ahcun, mah hngal loin, zaan mang an hun manh caan cu a hung pha. Thu hlulh in an hngilh.

            ***                                      ***                                              ***                                                                      

           

            A thaizing suimilam pasarih hrawng ahcun thawh taak an sian lomi puanvur cu an nu nih cun a hun hlim duahmah. Puanvur he an i tthen sinin, a sopaw colh ve mi khuasih nih cun a keih in a keih colh hna. A kon in an kon.

            “Tho cang uh! A tlai cang hih. I tim uh. Suimilam pakua ahcun ‘kaa-keih’ phak a hau cang lai hih,” tiah an nu nih cun, lum iapmap le thu hlutmat in a da lulhmalh rih ko mi ngakchia pahnih cu, an mang sin cun a tthangh hna, i khuasik lak ahcun a hrio ter hna.

            Tian zaan in an i timhlamh cang mi thil an philh lonak nih an hmai chia sup in a chiah ve rih ko hna. Zei lung hna chuak lo le lung tluang lo khin an um. An thintur a rang chin lengmang. An kal lonak hnga ti ding caah thil pakhat pakhat cang seh ti an duh hringhran. Upa pa le bang cu, “Ziah hme ka zawt hnga lo?” tiah amah le mah, athli in, a lung in bia aa hal pah supsap. Asinain, kal caan lawng a naih chin lengmang hna, zeihlei lo.

            Zing thaithawh an lim hnu ah an thiltom he cun ‘kaa-keih’ lei cu an fuh thluahmah. ‘Kaa-keih’ an va phanh ahcun awlokchong le khuaruahhar in an um. An khuaruah a har i an lung a vaivuan. Khi ka khin cun, anmah lawng an si ti lo. Fale le, u le naule, chungkhar cingla rualchan le, hawi le kom tampi hna mitthli he an i thlah cio ko cu an hmuh. Cu sinah cun biatak tein an lung a hno ve.

            ‘Kaa-keih’ hmai i cawl lo cang lo tein a dir rih ko mi ‘Shwe-Chian-Deih’ motor cungah cun an thilri cu a pon in an hei pon cio hna. Thil le ri vialte tthial le pon an si hnu ah, minung cu an hun kai ter hna. Cu caan cu, ngakchia a si rih mi unau hna pahnih caah cun ‘a donghnak ni’ bantuk khi a si ko cang. ‘Kaa-keih’ thlalangawngka cun, “Kanu, kan la! Kan ngamh lo. Kan thi la.” tiah an nu cu an hun au hnawh len.

            Minu nih cun lungcan i pek in a mitthli a thuh hna. A mit ai rengh vurmar i “Khah dam tein va kal u mu. Keimah nih nan sayaci sinin phone ka vun in chawnh lengmag hna la. Nan thinphang in ttih hlah u. Nan i nuam tuk te ko lai,” tiah a hun ti hna.

            An pahnih in an ttap.

            Suimilam pakua cu a hung tling. Shwe-chin-deih motor seh cu ‘vunvun’ cun an vun nun ter. Cun, ‘Wuan-tu-mawng’ pumpululh chuihnak tual chakin a vai mi zalam, Rungtlang lei a hrawng mi zalam cungah cun ‘dun-dun-dun’ cun a tli huahmah. Motor hnulei thlalangawng awng in an nu muisam cu an hei ttah sek, nain mitthli nih an nu biakamnak a ttulh ter kho hlei lo.

            An pahnih in, ttah le kui dah ti lo, zeihlei tuah awk an hngal lo. Thlalangawngka in an hei hmuh fukfak pah mi Chin Oo Si sang, Keih Sih sang, Kuat Tit sang tbk…le Hakha Khuathar muihmai nih cun a hlei in, an lungthin a cumh in a hun cumh hna. ‘266/Cu-su-ba-ih’ an phak hlan paoh cu, an ngaihchiat le an thinphan ko zongah, an hmuh pah thluahmah mi sang le veng nih, Hakha ah an um ko rihnak cu ttha tuk in a chimh khawh rih hna caah, tlawmte an hna a ngam. Asinain, ‘266/Cu-su-ba-ih’ an hun lonh sin cun, an lung siseh, an ruahnak siseh, cun an nun lila hmanh a ping dih. A thli in an ttap.

            An pawng i a tthu ve mi ‘Phungki’ pahnih an hmuh hna ah an ralchiat a zual. Zeiruang theng ah a si lo. An ngakchiat deuh lio ah, an u le nih, “Nan vahvaih tuk ahcun phungki nih an in fir hna lai i an para sernak ding caah an i thah hna lai,” tiah an rak timi hna ruangah a si. Fak piin ttah an duh ttung, asinain, phungki lukawng pahnih an pawng i sen zung in an um ve ko nak nih cun lungrethei in a chiah hoi hna. Aw aan thang loin an ttap len.

            Cuticun, ttihnak le phannak nganpi he shwe-chian-deih motor cungah cun chungsivang in an um. Anmah le anmah zong an i chawn ngam lo. Midang zong an zoh ngam hna lo. An hngawng le thlalangawng cu an i hoih thiam ngai. Nain, an mitthli bal a hul lo. An kal pah i, an hmuh le an ngiat pah mi hmawng le ram nih an hawile zong fak piin an ngaihter chinchin hna. An li a leng. An thlavai a kiang. Inn an hlam.

            ***                                      ***                                              ***                                                                      

Chungsivang, ttihphannak, ngailahnak le ngamh lo ngai in an pah thluahmah lam zong cu, muihnak nih a hun khuh duahmah caan zong cu a hung phan cang. Muihnak muihmai an hmuh sinin an lungretheih a zual chinchin colh. “Thaizing hi zeitin kan um te hnga?” tiah anmah le anmah an i hal, nain, an i leh khawh veve mi cu, “Ka thei lo.” ti lawnglawng a si ko.

‘Lamtuk’ an hun phanh khin cun, khua muih aa thok lawng si ti lo. Nikhua a hung chia. Khuadawm an hun chah chin lengmang i, atu le tuin nimtlau aa hun i lek. Ngakchia pahnih caah tuksum a si. Asinain, an lu le lenglei aa tthen kho hlei lo. Motor chung hrimhrim ah hawi zong an zoh in an ngia ngam hna lo i, an hngawng hrimhrim thlalangawng lei lawngte an hoihter peng. –Mi luat mi si an va duh dah!

‘Lamtuk’ an hun lonh khin cun ‘cur-cur’ in ruahpi a hung sur. Hakha khua khi na mitthlam in hei cuan hmanh: Hakha khuathar ri khin hun hrawng law Rungtlang tiang khi hun kai hmanh. Cun, na mitthlam khin ruahti khi siamsiam tein sur ter law, lam cungah khin tilu zeimaw zet—a nawimi he a thiang mi—hei luan ter hmanh. Van ahkhin khuadawm nak pipi khi chah nawn in hei umter hmanh, cun khuachung khi hei ‘muihter’ ngaingai hmanh. Lilennak mithmai le ngaihnak mithmai cu na hmuh khawh colh ve ko lai. Hi ngakchia pahnih zong, cuti ceicur ngai in, a sat in aa sat i, ngol loin a tlami ruahti nih cun, cu Hakha muihmai thlam cu a hmuhter rih hna, fiang tuk in. Cu ruang cun, hawi le kom, u le naule chungkhar cingla rualchan lawng si ti loin, amah Hakha khua lila hmanh an hun ngai cang.

Din loin a surmi ruahpi aw sin ahcun, a lang lomi an chung tuarnak cu a tum in ai tum. “Kei cu ka nu ka ngai tuk cang,” tiah a hniangpa nih a upa cu a hei chimh. “Kei zong.” tiah mitthli zeimawzet le aw-lai cukmak in a upa nih cun a hei leh ve...

Cuti din loin an kal cuahmah lio ahcun aw an motor cu a tap ai. ‘Kyaw’ an phanhnak dingah meng cheu hrawng lawng aa duh cang. Vanchiat ah, nikhua chiat ruangah phan manh loin an taang. Motor zulkhaltu pa nih cun, “Tuzan cu ruahpi a ti tuk caah hika hin kan riak lai. Kan motorke a taap eeeei! ‘Kyaw’ ah rawl ei duhmi cu atu ah va kal u,” tiah a hung au.

Mipi cu ‘hurhur’ cun, cu ruahpi sur lak ahcun ruah kham angki aa aih na, nithawng aa chinh naa, cuticun an i zul duahmah cio. Zaan lei mui a si cang caah datmei i ken in, pakhat le pakhat an i zul hna. Unau hna pahnih zong nih cun mipi cu an hnulei cun an hei dawi ve hna. Naih nih le an an ngaih ngam taktak hna lo, hlat nih le an hlat ngam taktak hna lo. Cuticun, mi hnulei cun an i thlai ve. Ruah cu a tuk taktak. Cer thlok cu khuk can taktak deng in an tan cio. Asinain, ‘Kyaw’ an va phak ahcun ruahpi cu a han.

‘Kyaw’ an va phak hi zaan suimilam pahra a reng ti lo. Cucaah, dawr a um mi hnihkhat zong an rak khar dih cang. Minung an va phanh cang caah ‘a rian rannak in’ dawngkaht hna nih an dawr an rak awn piak tthan ve hna, zaangfah in. Unau hna pahnih cu ‘Mami’ timi bawm khat khat veve in an ei...

An rawl ei an lim cang caah motor umnak hmun i kir cu an duh cang. Asinain, lam an thei ti lo. Ho hmanh zong an hal ngam ve hna lo. Nain, a naupa nih, “Lam cu ka theih ko keimah nih. Kan ratnak kaa hmathah ko,” tiah a upa cu a ti i kal cu a sawm.

“Um rih. Mi sin ah kan lawi ve te lai. Kan tlau sual lai,” tiah a upa nih a hun thloh.

“Na ralchia tuk. Ra ko. Ka mitku tuk cang,” tiah a naupa nih cun a upa cu a duh na lo cun a sawm . Nain a upa nih a duh lo. A nep nak ahcun, “Na duh lo ahcun um! Keimah lawng ka ttin lai,” tiah a naupa nih a upa cu a kal taak. A upa cu a siarem lo caah, a naupa cu a hei dawi colh ve.

“Na thei taktak ma?”

--“Thei a.”

Zaan ttim nih a henh deng cang mi zaan mui tang i, muihnak nih a zelh in a zelh mi tuhmawng tang ahcun an lut thluahmah ko cang. Minute panga tluk hrawng an kal cang lai. Thawng le pang an theih mi nih an thin a phan ter hna. Muihnak cu a nak in nak ko hmanhseh, an i ken mi datmei ceu nih, an zulh mi lam hi lam dik lo a si ti cu, a upa cu fiang tein a chimh khawh cang.

“Ka nau, lam kan tlau. Asi ti lo. Kan rat pah hrimhrim ah mah khi thlanlung khi ka hmu lo.” tiah a upa nih cun a naupa cu a hei ti.

“Asi ko. Keimah ka theih ko cuh!” tiah a naupa nih cun a hun ti chih ve, i zeipoi loin a kal thluangthluan.

“Asi lo. Kan tlau cang! Kir usih!” tiah a upa nih a hun ti pah khin, ttihnak nih  a hun tthangh pah mi launak le, a ha thluahmah mi a mitthli cu, a biang cungah cun tawh hnik an hun ti cang.

Tlawmpal sau nawn an kal hnu ah, motorcycle in a vaimi pahnih an ton hna. Cu minung pahnih cu zawng kah ah a vai mi an si ttheo lai. Thalphir pahnih an i put. Datmei nganpi an i ken. An motorcycle mit ceu cun ngakchia pahnih cu an hun ceuh hna i, “Ka naule, atu hnu zaan tim le khuamang ah, hi tuhmawng chung ahhin, khoika nan kal lai,” tiah an vun hal hna.

“Motor umnak ah kan kir lai,” tiah upa nih cun a kawlholh ngeihchun te he cun a hei leh hna ahkhin…

“Zei motor umnak dah nan chim? Thih ma nan duh? Hika lei hin zei motor cu um lai! Va kir uh! Khuachia an fir hna lai lo maw,” tiah motorcycle mawng pa nih a hun ti colh ve hna.

An lau. An thin a phang. An ttihtuk hringhran. “Kha kan ti kha na hmu ma? Kan tlau taktak ko cang hih,” tiah upa nih cun, a naupa cu a hun au hnawh pah khin, a ban cun a dawh i, kyaw lei ahcun a kirpi thluahmah. Khi caan ahkhin, raltthatnak in a rak khat mi a naupa zong, ttihnak nih a hun tuam colh ve.

Mi an lawi dih cang men lai tiah thinphang taktak in an vung tli. Minute pahra hnu hrawngah kyaw cu an vung phanh tthan. Cu ahcun, Laimi si ve mi tar nawn, ramdang kal dingah aa thawh ve mi pa nih, “Ka fale, nanmah pei kan kawl hna…khoi ah nan kal tiah,” lung tthat lo mithmai he khin a vun hal hna.

Lam an tlaunak kong cu tarpa cu an hei chimh.

“Aize maw ka thin! Hi hnu cu keimah ka si ah, hawidang an si ah, hawi pawng te ah nan um cang lai mu. Nannih hi khoika tiang nan kal lai?” tiah a hun ti pah hna.

“Mandalay.”

Cuticun, tarpa sin ahcun motor umnak hmun lei ahcun an kir duahmah tthan. Nawncek lak le lam nal lak i suimilam cheu deng an kal hnu ah an va phanh mi motor umnak hmun an hmuh le cang ka cun, ngakchia pahnih cu an thawchuah a ttha tthan.

                                                                                          

Ih caan a hung phan cang nain an i hngilh kho ti lo. Tuan deuh i an rawl einak kong i lam an tlaunak an ruah hrimhrim ‘lup-dup, lup-dup’ tiah an thin a tur, i ttihphannak in an khat. Cu lawng hlah, an ttih mi thaizing nih zeibantuk thil sining ahdah a hruai te hna lai ti an hngalh lonak ko nih cun ttihphannak he a khah in a khah ter khun hna.

Cuticun, Hakha an ngaihnak nih a muai mi zaan, lam an tlaunak ruang i an hmuhtonmi ttihphannak nih a tlaihhrem mi zaan, thaizing ah zeidah cang te lai ti an hngalh khawh lonak nih a buaipi mi zaan, tuhmawng le nikhua chia muihnak nih a tuam chinchin mi zaan mui chungah cun, chungsivang le umnak hngal loin thaizing cu an hngak…