Khuhsi/sadah chung ummi sii-vai chung in hin, kuakzu minung pakhat nih sii-vai le sii-ai phun 7000 hrawng hi kuak a zuk ruang ah dawp chih lengmang a si. Hi sii-vai a tam u cu a hawng/phaw in a chuak mi an si, I cheukhat tam u cu sadah/khuhsi le a lin nawn in a hliomi khu le vai in chuakmi an si hna.
Khuhsi/sadah nih hin--hngalh khawh tawk ah--cancer zawtnak 60 renglo hrawng a chuahpi khawh. Kuakzuk nih hin pum chung thilri a hrawh pin ah, zawtnak tampi zong a chuahter I ngandamnak zong a reuter zau.
Kuak chungah ummi ṭihnung sii-vai cheukhat hna:
• Hang nak bangmi: Khuhsi/sadah chungin aa hlummi a si. Hi hang-nak-bangmi sii-vai nih hin ha a thutter khawh, cuap a hrawh khawh I cancer zawtnak phun tampi a pawi hna.
• Thlithur: A khu chungah thlithur tampi an um hna. Cu khu le vai nih cun cuap a hminter khawh; i.e. cuap a nahter, I cuap a rianṭuannak a thither.
• Thlihiar phunkhat: Rim a ngei lo, I muici zong a ngei lomi thli phunkhat a zawi. Cuap nih hin samfa hmetete--cuap thianhhlimh piaktu ding ah a ngeih hna, I cucu a thah piak dih hna.
• Thirdah: Kan pumsa nih a herh lomi thirdah tamtuk a zawi.
[tampi an um rih]...
Kuakzuk nih hin ṭhatnak a chuahpi mi pakhat hmanh a um lo. Kuak kong chim ahcun a ṭhatlonak lawng hi chim ding a um. Rel cawklo a ṭhatlonak tampi lakah, tlawmpal in langhter si hna seh.
Pumsa caah:
• Pawpi nincan lonak
• Thawtnam teh le hnimh khawhnak a zawrter
• Mitcawtnak tiang a chuahpi khawh
• Kam, lei le dang, or, paw, tutuhlut, thin, kal cun a dangdang chim khawh lomi tampi a rawhter hna
• Zawtnak phunkip ngeih a fawiter deuh
• Thi umkal ning le cang a thlen khawh; a chiat ter khawh
• Tha le zaang tampi in a zuh khawh
• Zeng zawtnak tibantuk a chuahpi khawh
• Titsa a conter khawh
• [Chim rih lomi tampi an um rih]...
A dangdang ṭhihkhaihmi hna:
• Paw chung um nau caah ṭih a nung; nau kutke tlamtling loin a chuak kho, silole thlatling loin a chuak kho, I a thih hmanh a thi ko.
• Nu le Pa caah 'baw' timi a zawrter khawh...
• [Tampi chim lo an um rih]...
Kuak hi a ṭhatnak chim awk a um lo. Tu hnu ahcun, a hlei in ramṭhatnak ko ahhin kuak hi an khap chin lengmang. Zapi-zaran umkalnak zong ah zuknak nawl khap a si. Hi lio ahhin Laimi tampi kuak hi kan zuk ve. A ṭhatlonak kan theih lo ruangah maw a si hnga, silole, kan theih ko nain kan zumh duh lo dak si hnga ti cu ka thei ve lo. Pumpak cungah a hngatchanmi a si ka ti lai cu. A si nain, kuak cu zu duh hlah tiah lungsia herhnak cu kan pek. Zeicatiah a ṭha hrimhrim lo.
