Duhnak Nih Ukmi Thinlung

                "Duhnak Nih Ukmi Thinlung"

Duhnak Nih Ukmi Thinlung

              Ho nih dah ralring tein duhnak kongah duhthimnak ka ngeih tiah fawitein kan ti khawh cio hnga? Duhnak hi kan ukmi asi theng ballo, duhnaktu nih a ukmi hi kan si lengmang tawn. Duhnak nih ukning in hi vawlei ah tuanbia tawisau ṭialmi an tampi ve. Kei zong ka uk lomi duhnak nih ka nun ah tuanbia aṭial ve.

2009 ah Malay ka phan. Malay cu khualipi ngan taktak asi ve. Ram ṭhangcho le rum ngai zong asi. Rian a tam caah pumpawcawmnak ahcun a ṭha ngaingai ta. Amahbelte, ramdangmi nautat le nehsawh hmangin ramchung minung le palik pawl hi firtlei deuh in khua asami an tam. Cucaah kapkhat lei ahcun Malay I nun cu thinphang thlalau dailo asi. Rawl atamnak ah zu le zawng an tam bantukin kannih zong rawl tamnak afuhpanhmi kan si ve. Phundang cun, duhduh in tlaih le khih khawhmi kan si. Kan nun hi mang-khawng tang le pheikalh lakah avai zungzalmi kan si.

Kapkhat leiah ka khuaruahharmi pakhat aum ve hoi. Chungkhar pakhat nih umnak an hmanmi inn pakhat chungah, kannih Laimi cu dawngthum deuh lawng tein kan um. Laimi hi kan idawlo kan ti hnga; kanmah tlukin pakhat le pakhat aa ing khomi miphun hi an um lai ka zumlo! ‘Ngeihte zaa zong’ ti sikaw, kan ngeihmi paoh zong hi kan ihrawm. Malay nunphung dirhmun in tuak ah, Laimi hi cuti taitai in a sifakmi le harsami kan tlawm. Zeicahtiah cun hmunkhat ah kan ifut ṭinak ruangah asi.

Malay ka phanh hnu ah ka nun thlennak pahnih ka hmuh: harsatnak tonmi ruangah lungfim in ṭhutdir le thlachiat ruat deuh tein nun; ramṭha deuh asi ruangah fawi tein computer ka tongh khawhmi hna hi, ka nun ah lamthar aka hmuhsaktu an si.

Nikhat cu zarhpini sikaw biakinn panh ding kan si. Malay CCF biakinn hi Laimi tamcemin kan ipumh lengmangnak, asi. Cucaah, hika ahhin Laimi mithmai atam. Pumh kalnak ah bus le taxi ahmangmi hi zapi-zaaran ngawt kan si. Zarhpini cu sikaw kan thil lakah a ṭhacem pawl cu kan samh thulh kan bil thulh hna. Biatak tein kan I style dih hnu ah, ’30 Bus’ cungah cuang in biakinn cu kan panh.

Hawihe cun tlokput tlokput in biasong kan tlorhpah. Ho nih maw thang cem lai tiah Kawi Dawt, Kawi Hrang, Khawi Mon, Kawi Khamh le Kawi Pi te pawl…kekzung in nih le kheh lawng kan rian. Cuticun biakinn cu kan vun panh. Biakinn tual ka vun lamh sinin…pumhnak thok ding cu sikaw. Mi cu apah cun kan vun ipah pah. Bulletin zong cu lak cio cu hau kaw thli cungah cun kan kut cu kan zam cio. Cuti manh lo ngai le tuaitaam ngai in kan um lio ahcun, minu he kan mit aa tong. Paduk! tiah kan izohtaa duak. Slow motion in video thlakmi khi kan si ko. Kei hoi hna cu ka pawngkam aw le aan zong ka hngal kho lo. Minu nih cun ka nun atengh bak. Ka nun a taap rua dah ka ti, I (ka lau) ka mit apawt rua dah  ti tluk khin, chikhat cu mit tthial awk tthalo khin ka zoh. Aka zoh ve. Culio ah ka tuarmi cu hi hi an si: hihnak, linhnak, zei hngalhlonak... Hi zawn ahhin duhnak ka rak uklo zia fiangtuk lawmmam in ka fian.

Angkiphur le hniphur raang a chahtukmi silem lomi te aa hruk. Asam aa thlah. Nem nawn tein ṭamhthuam aa serh. Hmursensi hngaltuk lo nawn te khin aa neh. Atung sanah pe 5 lehmah 1 hrawng si lai. Pumrua ahcun ho van hailo bak asi. C—cun Vuikhat avun ka mirh. Cucu aza ko. Ka thinlung, duhnak raldoh athiam lomi le; ka mit, iang atei kho lomi caah cun amirh vuikhat cu aza ko. Teng lakin aka kah ka ti hnga maw, silole thawi lakin aka hlenh ka ti hnga dah? Ka thinlung le ka ruahnak, silole ka nun ah siangpahrangnu tluk khin sunlawihnak ngei sehlaw adawh. Ding teomo tein chim ahcun, “Ka uar…ka duh,”.

Hmaika ah a um ko mi cu kaakhat te zong ka chawnlo. “Ralchiapa! Chawn hen! Chawn hen!” tiah ka lung avun tur. Bia ka vun chim hnikah ka biang asen I ka thluak ah hlah maw thi akai ti awk khin ka lu hi hit bungin a um. Nain, vuikhatte zong ka chawn thailo. Cuni pumh cu Pathian kong zong ka ruatlo; amah nu kong lawngte cu ka ruat. Ka mit hi tu le tu biakinn chungah atli. Tawhaiherh ngei phun khin ṭhutzia hmanh khi ka thiam huaha lo. Caan saunawn hnu ah pumh adih. Amui hmuhti loin lawi lam ka hawl. ’30 Bus’ cu kaa cuan ṭhan. Bus cung ahcun, “Minung kan nun chan hi fak piin le dingrep tein mi va duhdawt le mi—minung pakhat khat hi kan nun ah sunlawihnak ngeihter hi asi hnga maw” tiah khua ka ruat I, keimah le keimah zong bia kaa hal pah. Amirh mithmai cu ka lu ah an cuang. Umnak ka hngal tilo. Amin tal hmanh ka theih lomi nih mah le mah hmanh benghter phunphai avun ka timh. Khitluk Malay linh ahkhin: kha ni kha cu ni nakin ka thinlung alin deuh lai dah ka ti.

Inn ka lawi bakin Gtalk ka kau. Cu nu kong cu thawngṭha chim in, ka hawile sinah, ka chim. Asinain an zapi tein an thluak abu dih I an mit acaw dih. Ho hmanh nih an hngal lo. “Apoi ning,” ka ti. Ka hawile nih cun, “Amui hmanh kan hmuh lomi zeitin kan theih hnga! Mi molh,” ti phun an vun ka ti. Cute hmanh I mi molh an ka ti cu a chungin ka tuarnak le bang cu ka hmuhpiak hna sehlaw zeitin an ka ti hnga tihi biafang in ka hlawm kho lo.

Zaan cu avun si. Thlapa nih le ceu kur vaang kaw, khua hlah maw adei ti awk khin caan ipalh sual a fawi. Ih caan cu za kaw; acheu an hnar, acheu mang an maan, I acheu dai tein an ihngilh. Kei bal minu muithlam nih aka hamh dutmat cang. Biakinn tual ka vun lamh sinin amirh mithmai te, ka hmuhmi cu atom tahlok tein ka lukil ahcun atu le atu in ka ruat tawn. Culeng I ka ruah khawhmi cu pakhat lawng aum: Hmaizarh!

A thaizing cu a mitkuh cimlo mi nikhua he ka thawh caah nikhua achia, ruahpi a sur. Zeihmanh tuah awk um lo caah Ampang sang Orange Internet Café ah ka kal. Keimah lawng ka si rua tiah! Nemmam! Laimi ka ṭhirual cu puai hlah maw an tuah ti awk khin: game aa celh naa, mi achawn naa, video zoh naa…cuticun anmah le cang te cun an busy ngai cio. Pakhat hnu pakhat cun ka vun palpah hna. Cu ahcun aw…Kawi Ceu cu pakhat nu he an rak ichawn lenko. Hodah si hnga tiah ka vun naih deuh cu aw! Maw Pathian!...

Amin cu Dawtku asi. Ka lung alau i ka tha hna aka ṭhirh phah. Zarhpini ka hmuhmi nu pei…asi hi tiah ka nun aa hlau. Leklak tiah Kawi Ceu cu, “Hi nu hi na uar ma,” tiah ka hal colh. “Molhtuk tuah hlah,” tiah avun ka ti colh. Cheras ka umlio ka sianginn kaiṭi hawi asi a vun ka ti. Ka lungthli cun, “Vanṭhat!” A mail address cu Kawi Ceu sinin kaa luah. Chawnh dingah ka add lai ahhin thla hna ka cam ta rua dah ka ti: khuaza za ka ruat; bialo le bialo kaa hal; tuaklo tuak ka tuak, I cuticun uite ekchuak bantukin ka um. Kawi Ceu cu ara I, “Na add cang ma?” tiah avun ka ti. “Ngamh pah lo eh!” ka vun ti. “Ka hawipa nih an add lai I rak yes te law tiah ka chimh cang cuh. Add ko!” avun ka ti cu…Ka thi pawngthum areu rua dah ka ti. Ka thlan hripi nih aka ciah. Ka lung aa hlok. Kawi Ceu nih cun, “Add cang! Na pa lotuk,” avun ka ti. Cuticun, therphang lengmang te cun ka add.

Ka add second panga hnu hrawng ahkhin, “Hi, na dam ma? Dawtku ka si,” timi biafang cu ka hmaika ahcun ka vun rel. Culio ka lung umtuning hi hmurka le bia nih an chim thiamlo. Hruhnak, molhnak, umtuzia thiamlonak, nuamhnak, lawmhnak, lunghmuihnak, lungdiriamhnak, cu ka co dih ko rua hna dah ka ti. Cucaah cu ni, July 4, cu ka caah nisung bik ti zong ka ti lengmang tawn.

Kan ichawnhbiak ning kaa athaw. Muihmuh khawhnak 'VZO' ti si rua, cucu zong cu kan hmang. Chungkhar kong le pumpak kong pawl cu kan vun lim. Hmailei kong ceih kan ba. Phundang cun kan ihawikomh ning le ipehtlaih ning aṭha ngaingai. Thlumtuk le nuamtuk in bia kan iruah lio ahcun ka computer hmaiah, “You have 15 minutes to go,” timi warning peknak cu ara chuak. Cazoh ahcun minute 15 cu chim hlah 1 hmang hi a sautuk in ka theih. Cuticun awklokchong taktak in ka um. Minute cu second bantukin an liam. Tlawm pal ahcun, “…in 3 minutes,” avun ti. Zeitiawk hngalh lo, “Nangmah he ichawnh cu a nuamtuk…vuidang ah chawnh khawh na si ti lai ma,” tiah ka hal. “Aw, ngah ko. Kei zong hawithar kaa hmuh ve I kaa lawmtuk ve. Kan ichawn ṭhan te lai. Kei zong ṭin ve hau,” avun ka ti. Cuticun in 3 minutes cu in 5, 4, 3, 2, 1 second ah a cang I ka computer hmai pi cu amah mit in amit. Amui ka hmuhnolh. Saupi kan i chawn manh. Nain tampi kaa lungsak.

Ton ṭhan le chawnh ṭhan khawh ka si ko aka ti caah hnangam dawm in inn ka lawi. Cuhnu cun zarhkhat hrawng Internet ka tawng thiamti lo. Nikhat cu Pudu ah ka kal. Alang hlat in ka hmuh nolh. Amah nih le aka hmulo. Au awk le a ṭhalo. Ka nun hi akek dih hnik. Cuticun, lungsilo ngaiin inn ka lawi. Vanṭhat ah Kawi Mang nih Orange Internet Café kal aka sawm. Game celh ah aka sawm nain ka ruah khawhmi cu Dawtku lawng asi. Kan vun phan. Sml 2 ca veve bakin tangka kan thap. Gtalk ka vun kau cu…, “Na ṭhutlonak sau ko. Na cakuat ngaih um ngai,” timi biafang cu ka hmur nih acumh len hna. Amin pawng I a pummi te cu ka vun zoh. Meikhu zawngte cu asi. Ka thin hna hung phung khin a um I a cakuat zong leh loin ka um. Minute 5 hnu hrawngah, “Ka cakuat na leh lo!” timi ca cu ka don. Keimah naihniam ka hawile hlah maw an si tiah zuam ma zuamlo khin ka rel. Akuatu ka vun zoh cu Dawtku timi cu si ko. Amin pawng a pummi te ka zoh ah le meikhu zawngte si fawn ko. “Na um ma um lo he,” tiah ka hei kuat nolh. “Naa uahtuk, midang nih an ka chawnh sual lai tiah offline in ka ṭhutmi asi. Cakuat leh zong na hmang loh,” avun ka ti ko. Ka lung ah zeidah um na thei maw? Lehnak—na thei lailo. Keimah zong nih ka theilo. Nain hi bia hi ka chimh, “Sorry, kan duh. Kan uar. Cu karah na ti ko lai…apoi lo. Kei caah cun caan saupi si cang. Nifatin le zanfatin na kong ruat I um ṭung I, na kong ka tuarmi pakhat hmanh in theihter lo cu ka nun phur arit tuk. Kan duh tihi theihter kan duh.,” ka ti tawp. Ka cakuat cu lehlo te cun aum. Saunawn lehlo in aka um cang tikah ka thin hna aphang. “Lohbak si cang lai! Ka lung rang tuk hoi cang hih!,” kaa ti. Kuat cangmi hloh awk a ṭha ti fawn ṭunglo caah lehlo cakuat cu tu le tu ka rel nolh. Lungzur ngaiin, “Sorry asi, ka lung rang tuk. Mihrut hna ka lo pah ko lai. Na dam ma ma damlo ti hmanh in hal hlan I mah bantuk bia ka chim cu na caah siaremlo zong si ko lai. Ka ngaithiam….tuhi na chuak cang rua…Mangṭha kun law…huatlo in theihthiamtu ka zuam ko mu…Mangṭha,” tiah ka hei kuat nolh.

Minute 5 hnu hrawng ah ‘Di-liuh’ timi aw cu ka hna ah akhing. Gtalk ka vun zoh cu Dawtku sinin si ai. Hiti hin aka ti, “Chikhatlo pi ah mah bantuk bia na ka chimh caah ka lung aa awṭawm I ka lu abuai. Leh awk kan hngallo. Asinain, na palhmi aumlo. Na palh lo. Ka theihthiam ko,” avun ka ti.

Leklak in, “Biatak ma,” tiah lung ṭhawng ngai in ka hei ti. “Aw, kaa biatak. Khi mu, hawi—minung ka duh cangmi khi fawi tein ka thlah kho hna lo… Tu tlawmpal ah ramdang a lan ding kan si. Cucaah, nang le kei cu hawikom siko usih,” avun ka ti.

Culio ahcun Dawt Ceu le Siang Men Sung nih an sakmi, “Thinlung chuakmi dawtnak, uknak lakah lawmin kan leng lai…kan idawtnak hmun hram seh hi lei dongh tiang…thinlung chuakmi dawtnak, uknak lakah lawm in kan leng lai” timi hla ngelcel cu ka ngai ve hoi. A music nih le fum, ahla bia nih le nem. Ka hit. Ka duh ka uarmi sinin hawikom timi bialung nih ka duhnak aka denpiak tikah afak tukin ka theih.

Amin pawng pummi meikhu zawngte cu ahringmi ah aa thleng. “Na ka lehlo,” tiin ca arak ka kuat."Mui hmuhnak van ong...ngaih na um ngai...mui hnuhnak in ichawn usih," avun ka ti. Ka on i, “Na hawikom si dingin na ka ti caah…zeitin na hawikom ka si lai ti ka hngal lo. Nangmah he aa naihniammi te na hawikom ma, silole, zeimaw caan I chawnh awk na hawikom maw, silole, thlakhat vuikhat in chawnh ding na hawikom dah?,”tiah ka hal.

“Na bia hal dan pi cu a! Minung cu hawikom si hlan ahcun hodah aa duhdaw bal,” aka ti.

“Keimah,” tiah ka leh colh.

“Zeitin,” avun ka ti.

“Vuikhatnak CFF pumhnak ah kan hmuh. Kan ichawn lo. Kan ibia lo. Kan ithei lo. Nain, kha lio khan kan duh cang,” tiah a luancia zarh hnihthum chung hrawng i, akong ka tuarnak vialte cu ka chimh.

“Vuikhat lawng ihmuhnak in mi duh khawh cu amak ngai,” tiah avun ka ti.

“Um, amak ko. Nain mahhi minung kan nun chan si kho men si. Duhdawtnak mi sinah pek. Thinlung mi caah nemter. Taksa thlarau in hawikomhnak ngeih…mahhi kan nunchan zong si kho ko si,” ka ti nolh.

“Adik ve ko. Nain, chikhat lo piah leh awk cu kaan herhbak ko,” aka ti ve.

“Duhsah in…ka lung rang ti lai lo…nangmah tein caan na ngeih ve…na caan kha hmangin  ṭha tein ka ruahpiak ko,” ka ti.

Cuticun, hmunkhat ah kan pahnih in tuanbia kan ṭial ṭi. Kan tuanbia hlun kan ichim. Kan niṭi, kan ṭapṭi.

Ramdang ah akal deng cang caah tu le tu in Internet in kan itong. Mui hmuhnak in kan ichawn. Biaza za kan phaiṭi. Hmailei kong I kan lungthin put le kan saduhthah hna zong kan iruahṭi. Cuticun atangmi kan caan cu tlaihchannak he kan rehchih pinah…dawtnak man—man ngei tein kan beng.

Nikhat hnu nikhat in ṭianni kan nai. Ṭianni kan naih deuhdeuh ka nun aking deuhdeuh…

…Nikhat cu akal lai nihnih aa duh ah kan itong. Kan ichawnh ningkel tein, “Dam ma le ngaituk,” biafang an ningkel ti lo.

“Ka philh hlah mu! Nang cu ahram thok tein kaan duhmi le kan uarmi, ka sining thup loin ka nun kaan pekmi na si caah ka philh hrim hlah,” tiah ka lungchung um ka tuarnak cu ka chimh hmasa.

“Amah zong nih caan rak ka pe deuh rihko,” ti awkah cu ni pin cu zeini hlei angeih ding a um tilo.

Cuticun kan lungduh kan ichim dih cikcek. Ramdang, US, khuasak ahar lainak kong aka chimh. Kei nih anuamh lainak kong ka chimh ve. Cuticun nina ṭapna in kan ihnem I kan ichawn.

“Sau ka ṭhu thiam lai lo,” avun ka ti. Kei nih, ka chuak lai aka ti rua tiah ka ruah zawnh. Cu le cangka cun, “Dawtku, vuikhatnak kaan hmuh sinin ka nunah na ra…kei duhnak ci na si. Atu hi adong cang tiah na ruah men lai, nain khoika na kal hmanh ah kan philh lai lo. Ziahtiah hmanh?,”

“Ziah?” 

"Ka nunnak le lungtlap cungah na nung zungzal lai. Mangṭha kun. Himte le lawm tein kal kun, tiah lungdiriam lo taktak kan cakuat ka dongh hnik. Mui hmuhnak ka phih lai ka ti ah...

"Umrih!...A za deuh rih lo cu...Ṭhu rih ko...kan ngai tuk te lai hih, izoh irih ko usih..."

"Biatak ma" tiah leklak ka kuat nolh.

"Aw.."

Panh sialmal tein anih ah aa dawhtuk hringhranmi a biangno cu chikhat ah an hung dul. A lung ah a caamtuk mi thil nih aphur rihter tuk sehlaw a lo, a ngaih achia...Ding teomo tein aka zoh i,

“Kan dawttuk. Kan dawttuk. Kan dawttuk. Kan dawttuk. Nangmah he ahlatnak um ding hi; hmaitonh tein vuikhat hmanh zong ichawnh manhlo tiah,” mitthli he aka dawtnak le aka duhnak cu a vun ka chimh.

Kei zong fakpiin ka ṭap.

Kan pahnih in bia kan ikam. Ho hmanh iphilh hlah usih. Idaw cikcek usi. I zum usi. I  upat usih. I tlaihchan usih. I ngai usih. I hlam usih. Thawngpang ihal usih. I capo usih. I chawn usih…tiah bia kan ikam…

Ho nih dah duhdawtnak tuanbia hi cu ni, hi ni thengmang ah ka ṭial lai tiah khuakhannak aa ngeih khawh zungzal hnga?

Kei le Minu, kan tuanbia hi tawi hmanhseh; a thianghlimmi a dawtnak nih, nem tein ka chan a ṭhanpi caah…mithmai hmuh thenglo zongah, I lunghmuihnak nganpi ka ngei…zeicahtiah thaizing a dong ballo ti ka theih.

Hihi, ka uklomi duhdawtnak nih aka ṭialpiak rosung tuanbia asi: “Nunnak sullam; zeipaoh nih sullam cu an ngeih dih. Nain, nunnak sullam cu: lih lo tein le thianghlim tein mi duhdawt hi asi. Cu a sullam cu: vawlei men in sermi kan nun, akan Sertu sining bantuk ngeihter hi asi. Cucu nunnak dihlakin hnakruh dawt, asi.”