Laimi hi
ramthumnak kan phanh cio hnu ṭheo in kan mit a vang deuh cio. Nunphung le nun
hram kong ah nikhat hnu nikhat in, kan ruahnak siseh, kan lungput siseh, kan
khuahrah siseh, cun kan lei hna hi an hung sa deuh thluahmah. Inn chungkhar ah
a si ah, zatlang nun ah a si ah mah phung le mah nun hram hi kilkamh le kilven
an hung si ngai. Amah belte, cu thil hna cu nu le pa sin deuh in a pawkmi i
theihhngalhnak an si. A ṭhangcho lio ve mi mino tampi kan thi le sa chungah mah
phung le nun hram tlaihchannak a ṭhawnnak hi huham ngei ngai in a nung kho rih
lo. Hi kong ahhin nu le pa mawh kan phurh hna. Zeitin tiah Nu le Pa nih fale
thi-rawnh zia an kan thiamlo ruangah a si.
Laimi nu le
pa hna hi, zapi-zaran cu ning le kel tein fa a kan cawnpiaktu hi kan tlawm.
Laitlang kan dirhmun in hei cuanh ahcun, "Zu ding hlah, kuakzu hlah...thil
ṭhalo tawng hlah..." tbk. biafang dennak men in fa le a chim cawnpiaktu nu
le pa kan tam ngamsam. Cu chap lo bei ah fale tuk le vuak hi chimhhrinnak ah kan
hman tuk lawmmam. Ramṭha a phanmi kan nu le pa dirhmun in cuanh ve ahcun,
"Mirang holh in holh hlah, mirang nawl cawng hlah, mirang nungak/tlangval
ngei hlah..." tbk. biafang men hna hmang in, fale lungthin a si ah,
ruahnak a si ah, duhnak a si ah, tlaih le hren dih kan i zuam. Cucu, nu le pa
nih a nganbik le a hmebik palhnak kan tuah mi a si.
Cawnpiaknak
timi hi mithmuh-kuttongh tehte zong an um ve hau; cu lawng hlah, caan tampi cu
ruang le sullam zong an ngeih a hau. Hi kong ahhin Lairam a ummi kong khi cu
hei ruat rih duh hlah usih. Kanmah ramdang ummi ca tu hi vun ruat cio hmanh
usih. Nu le pa le fale kar ah zeithil dah a cang cang, a cang lio, a cang lai
tbk. Nu le pa nih fale zeitin kan rak chimh cawnpiak hna, kan chimh cawnpiak
lio hna, kan chimh cawnpiak hna lai tbk. Nu le Pa nih fale he i pehtlaihnak
fehter ding caah zeibantuk ṭuanvo dah kan ngeih, i zeitin ka inn chungkhurkhar
ka ven lai tbk. Nu le Pa nih fale hi zeitluk in dah caan kan pek hna tibantuk
hna hi kan theihhngalh awkah a biapi ngamsam.
Zei ah kan
rel lomi thil tete hna hi kan rawhralnak caah meici bantuk an si tawn. Rian cu
nunnak a sinak hmunhma ah, rianṭuantu kan kutke le kan pumsa hna nunnak an kawl
ve tikah rianṭuan lo awk cu a ṭha lo. Asi nain, zapi-zaran caah cun nikhat-ninga
tiang hi (amah) rian a ning le kel te cun, ṭuan cio a si. Amahbelte, nu le pa
tam u cu rum maw kan duh zeidak, ngeih le chiah karhter maw kan duh zeidak
nirukni zong ah kan ṭuan thotho. Zarhpini hmanh kan ṭuan dih lo lawng a si. A ṭuanmi
zong cu an um ko. Cu nih cun, inn chungkhar nunnak a vaihvuanh dih khawh. Inn
chungkhurkhar rawhralnak timi cu cu bantuk thil sining cun aa thokmi a si.
Nu le Pa
nih rian le khai lawng an hnawhnamnak ah chungkhar caah caan an i tanh ti lo.
Nu le Va nih fakhat ngei kan um, fahnih ngei, le fathum-li-nga ngei zong kan
um. Cuticun, nikhat-niruk tiang hi rian an ṭuan taak hna ai, i zan caan lawngah
kan ṭhudir ṭi. Zarhpi ni khi thai thawh eiṭi a hei si, cu dih hnu ah pumhnak
kal a si. Pumh dih cun chumh le khin nih a zulh. Ei le ih nih a zulh, i cuti te
cun nitin in nunnak hi caan sinah a ṭhang luahmah ve. Fa tam deuh ngei caah
tlawmtein relrumnak a um, sihmanhsehlaw fa fangkhat lawng hna ngeimi nih a hlei
in kan lungretheih awk a si.
Cu thil hna
hi purthil an si lo tiah ti sawhsawh men awk a ṭha ti lomi a si. Ruah hnawh caan cu cang mi a
si. Cu bantuk thil hna nih hin, inn chungkhurkhar thi le sa caah derthawmnak, I
lunghmuih lonak, tlamtlin lonak, sivanghnak, I theihthiam lo…tbk. Khat le cheng
in ai sawi hna. Cu lak rawhralnak pawl lakah a fakbik hna hi, hi hna hi an si:
Dawtnak a bau: Nu le Pa le fale
karah, I theihthiamnak, I dawtnak le I tlaihchan hna a bau; nu le pa hmurka
lila nih, “Kan fale nih an hawile mirang hmai ah a kan zahpi,” a titu hi kan
tam.
Mah nunphung a zawr: Nu le Pa hmurka
lila in, “Kan fale hi Laica rel/ṭial an thiam lo,” a titu kan tam; “Kan fale
nih Laithil hi an duh lo eh,” a titu kan tam.
Upat/Ṭihzahnak a thi: Nu le Par le
fale karah, I cawnpiaknak hi a um tawn ṭheo, nain fale nih uihrik seh hmanh ah
a kan relpiak a timi nu le pa kan tam. Kei ka fa cu, “A chimh bak chimh khawh a
si lo,” a titu zong hi kan tam.
Caan a zaw: Tu bantukin, ninga-niruk
tiang fale rian kan ṭuan taak hna tik ah fale thinlung ah phin duhnak a um. Cu
nih cun zeimaw caan I nu le pa he fale kan ṭhutdir ṭi tik ah, fale caah siarem lonak
heiti caan tbk. khi a chuah pi hna.
A thli-thil a karh: Nu le Pa le fale
caan kan hmanṭi lo tuk tikah, nu le pa nih kan um lo kar ah kan fale nih zei an
tuah ti an thei lo. Cu nih cun a thli-thil a tam ter. Chungkhar caah, a
thli-thil hi ei hmangmi hang acid bantuk a si.
Rawhralnak a um: Fale anmah peo in
kan peoter hna nak nih fale lungthin, ruahnak le nunnak ah chiatnak kap in ṭhihkheihnak
a ngei. Cu hna cu, fale nih mah le mah I zumh khawhnak an thlau khawh,
lungnemnak an thlau khawh, ziaza dawh an thlau khawh, an tinco awk a simi
fimthiamnak an thlau khawh. A tam in a tamtuk rih…
Fale
caah ramthumnak ah (ka) kan ra a titu nu le pa nih hin biatak tein fale caan ṭuanvo
kan lak awk a si. A hlei in ṭhanchonak a khawh in aa khawhnak hmun ramthumnak
ahhin, fale ṭhanchonak hi lampi I motor a tlimi bantuk in a tli ve ti kan theih
awk a si. Cu caah, thlakhat vui-li a si khawh lo hmanh ah, vuikhat-hnih tal hi
cu niruk tibantuk ahkhin caan pe hna usih law dirkamh hna usih. Mirang holh in
holh hlah, mirang nunzia cawng hlah tiin kan kaa vui thongkhat kan aan cukmak
nak in cun, “Ka fa, khah hihi, khikhi tuah usih tiah an mithmuh kuttongh in
cawlcanghnak kan ngeih pi hna awk a si.
Cathiam
le rel thiam ve lomi keimah nih zeidah ka cawnpiak khawh hna lai tiah biasi
phai men hlah usih. Cu nak cun, Laica rel ter hna usih, a rel an thiam deuh lo
ahcun hla—mah vialte Pathian—hna khi ngeihter hna usih. Fale kiangkap ah I vel
in I hnurta hna usih. A ṭha mi a si. Zeicahtiah a cung kan chimmi rawhralnak
hna chungin kan fale kan khamh khawh hna.
Fale
hi caan tam deuh kan pek hna a si ahcun kan duhpiakmi thil hna a rawnhnak caan
hi tam deuh kan ngei ve tiah thei zungzal hna usih. Cuticun, fale kan dawtnak
hna nih, kan fale a thinlung, ruahnak le nunnak kha a damter lai, I siṭhatnak lei ah ṭhancho lam a awnh hna lai.
