***Cil Kong Theihtlei Tlawmpal***
Bacteria le Cil hi minung kan tak pum caah tthatnak petu an si bantuk in, tthat lonak zong an chuah pi tawn. A ruang cu kanmah daithlan le 'ding-rep' ngeih lo ca zong ah, a si kho ko. Cun, hrial awk thil zong tlawmpal te an um len.
Lumh sual, I tengh sual, ipah sual tibantuk caan ah kan khuk kan leng maw silole kan kio kan ban a kawk tawn. Cu a kawhnak cun thi le hnai zong ai hrual pah tawn i, a chuak pah tawn. Khi bantuk caan ahkhin Laimi cu: kan zapei cung ah cil chak ruangmang in, "A kawhnak zawn ahcun kan buah," lengmang tawn. Puan thiang te zong kan ngeih lo maw a si hnga, a lak le a kawl hrim kan zuam lo bia dek. Mah khi kan hmanmi khi a ttha lo ngaingai. A si khawh ahcun 'la-chawn raang' te silole 'puan thiang deuh' te zong in kan i hnawh, kan i ttawl piak ding, a si. A fawinak rumro in thiltuah kan duh ruang zong ah kan cil kan hman hi a si ko men lai :).
Zeicahdah a tthat lo ti ahcun: kan cil hi bacteria(rungrul) tampi a umnak hmun, a si. Kam ttawl a thei lomi ca le bang ahcun 'ttih-bah-seh-bah-hrang'. Kan thawhkaa cil hrimhrim khi cu a bacteria an tthawng khun rua dah! Vuikhat ka pawttawm siling ah kaa dolh sual ciammam cu ka paw zong fak dih--ka paw chung acid he an i rem rua lo. Cu pinah, mi tampi cu 'zuk le hmawm' le 'ei le din' hi kan hmang cio. Kan nunnak ca le kan thazaang caah kan eidinmi pawl khi cu um rih seh; kan pumsa caah a ttha lomi pawl: zu, kuak, khaini, kunza tbk pawl a tawngmi cil le bang cu 'ttih a nung khun lai dah'. Kunza ka rak ei ve lio ah ka kam ttawl loin zan ka it ciammam i, a thaizing cu a holh hmanh ka holh kho deng lo; ka kam a uih cikcek. Cucaah, i khawndensualnak in kan takvun a kawh sual tikah cil hrimhrim hman lo ding. Kan caah a ttha lo ti kan theih awk, a si. Kan ngamdannak ca zong ah ral a si kho ti zong kan ruah le kan hngalh awk ngaingai, a si. Laimi cu a nganpi hrial le tawntaak lawng hi kan hmang tawn cuh! Ahme deuh pawl hi kan zumhteih pah rua hna :) .
Laimi nih cun septic lut hlah seh tiah kan hei ti rih cu, heee. Kan rak theihhngalh lo bia maw a si kan thei na bu tein kan tuah chih hramhram sual mi dek. Ka ngakchia lio ah, ka nutar nih 'a ti-kor/ti-kawr' a rak zuknak cil pi he 'dam seh' tiah a rak ka buah lengmang ve. Zei thei loin ka rak tuah ter lengmang ve ko. Acil nih cun zeizong te afahnak le a linhnak vialte zong, a damh dih rua tin ka rak ruah. Nain, naite ah sayama nu pakhat nih, "Cil hi mah bantuk ikawnsualnak i a kawhnak hna ahhin thuh hi a ttha lo," a ka ti deih. Bacteria a tam i nan ca lehlam ah ttih a nunter chinchin, a ka ti. A si ngaingai tak ko rua dah ka ti. Daithlan in 'kam-ttawl' ta loin zan ka ih hmanhah a thaizing ahcun ka awr fak phunphai in,a um. A si taktak ko lai dah ka ti. Annih mirang te hoi hna cu: sianginn lei in silole an chung le i khunden sual caan ah 'bandage silole 'la-chawn raang' te an hmang. Kannih zong nih kan i ralrin awk a si cang. Vantthhat ah ramthumnak phan cang mi nih, kan hmang lem ti rua lo :).
Laimi cheukhat hoi hna cu: khaini kan hmawm, kunza kan einak cil hmanh chak huam loin a dolhmi kan um tawn. Kan takpum cu rawh lo cun um hnga maw? Kum 70 le maw kum 80 kan nun khawhmi hmanh hi kan tthawng tuk leh ka ti, heee. Nikhat ah ti hraithum cung hlei din fawn lo...kan mawh lo. Laimi kan nun khua tawinak zong hi; rianhrang tuk kan ttuan ruang zong ah si pah ve ko lai nain; cu nak hmanh cun, i filh-hnawmh le i daihthlanh pah ruang ah si lai dah ka ti. Zukhnmam tawng mi zong nih: kan i thianh hlimh ding, a si. Kan cil zong duhnak paoh chak ding a si lo i, kan dolh menmen awk zong a si lo :). Bialak pi ah: "Malay ah cilchak ruang ah Laimi dawi ding dirhmun kan rak phan deng bal. Pawngkam ca zong a ttha lo. A tawng lomi zong nih kan i ralrin awk a si. Kan 'kam zong fel tein' kan i ttawl awk lengmang, a si. Tuah lengmang ahcun zia ah a cang ko lai. Aharmi khi um lem lo.
Ṭialtu lungum: Hi kong ka vun thai chunh ve mi hi a tling lo tuk. Tling deuh hmanh in ttial khawh ka duh nain; hi hlei cu...Hi cabia na rel ve ahcun iremh awk na hmuh ve lai tiah ruahchannak ka ngei. Siaherhnak te ttial ve mi a si. A tlam zong tling lai lo nain; na fian ko lai tiah ka zumh fawn.
